Problemy z ubezpieczeniami upraw przed skutkami klęsk żywiołowych.

W lecie tego roku większość z nas skarżyła się na upały, które nawiedziły nasz kraj. Mieszkańcy miast uciekali ze swoich mieszkań nad wodę a właściciele ośrodków wypoczynkowych nad morzem i nad jeziorami cieszyli się z ogromnej liczby turystów, która ich odwiedziła. Jednak upały spowodowały suszę, która zniszczyła dużą część upraw rolnych a co za tym idzie pozbawiła rolników przychodów. Klęska suszy wywołała na nowo dyskusję na temat ubezpieczeń rolniczych a szczególnie na temat ubezpieczeń upraw i zwierząt hodowlanych przed skutkami klęsk żywiołowych. Od lat kwestia tego typu ubezpieczeń nie jest rozwiązana i powraca, gdy pojawia się widmo klęski.

Obecnie w Polsce nie ma obowiązku ubezpieczania hodowli i upraw. Obowiązkowe dla rolników są ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego oraz ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia
i innych zdarzeń losowych. Pomimo obowiązku ubezpieczania oraz częstych kontroli i kar nakładanych na właścicieli gospodarstw tylko ok. 63,9% gospodarstw opłaca składki OC rolników a 75,5% gospodarstw wykupuje ubezpieczenie budynków w gospodarstwie rolnym.
 
Tylko trzy procent gospodarstw w Polsce ma wykupione ubezpieczenie plonów, najczęściej jest to ubezpieczenie na wypadek gradobicia i złego przezimowania upraw. Rzadziej uprawy ubezpieczane są od powodzi czy wiosennych przymrozków. Głównym powodem, dla którego rolnicy nie ubezpieczają plonów jest wysokość składki. Z tego powodu liczba sprzedanych polis zmniejszała się w ostatnich latach z 46,3 tys. w roku 2002 do 36,2 tys. w roku 2005. Dodatkowo zakłady ubezpieczeń nie chcą ubezpieczać plonów od klęski suszy. Taką postawę argumentują tym, że polisy od ryzyka suszy mogą być bardzo groźne dla ich kondycji finansowej. W Polsce 80 procent gruntów ornych stanowią gleby lekkie, które są w dużym stopniu narażone na niedobór wody. Dużym problemem jest również zła melioracja – nie ma w Polsce specjalnych systemów, które zatrzymywałyby wodę deszczową, którą można byłoby wykorzystać do nawadniania pól w czasie suszy. Dlatego do tej pory, jeżeli właściciel gospodarstwa zgłaszał się do zakładu ubezpieczeń z chęcią ubezpieczenia plonów od skutków klęsk żywiołowych to albo od razu otrzymywał decyzję odmowną albo ubezpieczyciel podawał tak wysoką składkę, że zainteresowany sam rezygnował.

Dopiero od kilku tygodni można w Polsce wykupić polisy chroniące zwierzęta i plony od skutków suszy, do których dopłaca państwo. Do programu przystąpiło pięciu ubezpieczycieli: PZU, Warta, Allianz, Concordia i Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych. Jednak jest to rozwiązanie tymczasowe i nie obejmie ono skutków tegorocznej suszy.

Tymczasem do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Według tego projektu ubezpieczenia od skutków klęsk żywiołowych miałyby być obowiązkowe a rola państwa polegałaby na minimalizacji kosztów tego typu ubezpieczeń. Według pomysłodawców koszty ubezpieczenia np. 1 ha pszenicy miałyby się zmniejszyć dla rolników o ok. 100 zł, bowiem tyle do składek ubezpieczeniowych miałoby dokładać państwo. Obowiązek ubezpieczeniowy dotyczyłby rolników utrzymujących się ze sprzedaży swoich produktów, oraz rolników, którzy otrzymują dopłaty bezpośrednie. Kary za nieopłacenie składki miałyby wynosić 50 euro rocznie i byłyby odprowadzane na rachunek Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Ubezpieczenia rolnicze byłyby reasekurowane przez specjalnie do tego celu stworzony Fundusz Reasekuracji Ubezpieczeń Upraw Rolnych.

W sytuacji, kiedy ubezpieczenia upraw rolnych na wypadek klęsk żywiołowych byłyby obowiązkowe a dodatkowo reasekurowane przez państwowy podmiot powołany specjalnie do tego celu zakłady ubezpieczeń chętniej angażowałyby się w tego typu produkty.
 
Na rozwiązanie problemu ubezpieczeń rolnych Polska ma niedużo czasu bowiem, według unijnych przepisów, od roku 2010 rolnicy, którzy nie będą mieli ubezpieczonych upraw, nie będą mogli ubiegać się o inne formy pomocy z budżetu państwa w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych. Warto, więc poświęcić więcej czasu na rozmowy i szczegółowe dopracowanie proponowanych rozwiązań, aby w przyszłości uniknąć problemów. Tym bardziej, że możemy czerpać wzorce z państw, w których systemy dopłat do składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenia w rolnictwie jest stosowany od lat i spełnia swoje zadanie.